Məhəmməd Talıblı: “Vətəndaşlara izah edilməlidir ki, bankların soyğunçu faiz dərəcələrindən mümkün qədər uzaq dursunlar”

Mərkəzi Bank bankların kredit vermək şərtlərini sərtləşdirdi. Artıq bankdan kredit götürmək üçün vətəndaşların başqa yerdən krediti olmamalı və əmək haqqısı buna imkan verməlidir.
azinfo.tv “bu addım banklara və əhaliyə nə vəd edir?” kimi suallarla iqtisadçı-ekspert Məhəmməd Talıblıya müraciət etdik.
M.Talıblı bildirdi ki, kommersiya banklarının şərtlərinin sərtləşdirməsi əsasən 2 səbəblə bağlı olduğunu düşünürəm: “Birinci səbəb, banklara kreditlə bağlı müraciətlərin sayının durmadan artması və hətta ağır və əzici şərtləri belə göz önünə gətirərək bu riskə girmələri. İkincisi, asan kredit əldə etmək imkanı banklarda problemli kreditlərin həcminin artmasına gətirib çıxarır. Bu da banklara imkan verir ki, seleksiya yolu ilə daha ödəmə qabiliyyəti yüksək olan müştəriləri seçsin.
Banklar sabit müştəri qazanmaq haqqında heç bir strategiyaya malik deyillər. Çünki, banklar müştəri qazanmaq haqqında düşünməkdənsə, belə müştəri kütləsi onların qapıları arxasında onsuz da böyük sıxlıqla durur. Ona görə, banklar şərtlərini sərtləşdirməklə daha asan və intizamlı ödəmə qabiliyyəti olan müştərilər seçmək imkanı qazanmaq istəyirlər.
Ona görə bu seleksiya “ələyinin” deşiklərini daha narın etmək istəyirlər. Əgər vətəndaşlarımızın sosial iqtisadi durumları banklardan kredit götürmədən də problemlərini həll etmək azca imkanları olsaydı, belə bahalı və eyni zamanda ağır şərtlərlə kredit götürməzdi. Digər tərəfdən bizim vətəndaşlara hər addımda maarifləndirmə işləri aparmaq lazımdır ki, bankların soyğunçu faiz dərəcələri olan maliyyə resurslarından mümkün qədər istifadə etməsinlər. Bu uzaqbaşı sizin problemlərinizi ertələməyə yox, bataqlığa düşməyiniz üçün ilk addımdır. Sonradan bütün çabalarınız və vəziyyətdən çıxmaq cəhdləriniz sizi daha da bataqlığa düşməyiniz üçün olacaq”.
İqtisadçının fikrimcə, belə sərt şərtlər bankların resurs azlığı ilə bağlı deyil: “Daha çox özünü risklərdən sığortalamaq və problemli kreditlərlərin yaranacağının qarşısının alınması üçün önləyici (preventiv) tədbirdir.
Əhali özünün problemlərini həlli üçün müxtəlif yollara baş vurur. Bazarlarda bahalaşma onların gəlirlərini “yeyir”, bəzi sahələrdə iş yerlərinin bağlanması onları gəlir mənbələrinin itirilməsi ilə müşahidə olunur və nəticədə mövcud ehtiyacları ilə onların gəlirləri arasında namütənasibsizlik onların durumlarını kritik həddə çatdırır. Bu zaman isə onlar əsasən 3 labüd haldan birini seçmək məcburiyyətində qalacaqlar: birinci, banklardan daha ağır şərtlərlə və ya digər nisbətən yüksək əməkhaqqıya malik olan yaxınlarının adı kredit alacaq. İkincisi, kreditə əlçatanalığını ətmin edə bilməyənlər yaxınlarından nağd borc almaq məcburiyyətində qalacaq. Üçüncü, problemlərinin həllini təxirə salacaqlar ki, bu da ailə daxili narazılıq, depressiya və ya intihar halları ilə müşahidə oluna bilər”.